E-Ticaret pazar sitelerinde sıkça rastlanılan dijital lisansların hukuki geçerliliği ve tüketicinin sorumluluğu en çok konuşulan konular arasına girmiş görünüyor. Microsoft (Windows), Adobe (Photoshop, Premiere Pro v.d.) ve akla gelebilecek her türlü yazılım programları e-ticaret sitelerinde oldukça uygun fiyata satılmaktadır. Uygun fiyata satılan bu ürünlerin sahte olma olasılığı yüksek olduğu farz edilirse satın alan tüketicinin bu konuda sorumluluğu nedir ve tutumu ne olmalıdır?
Büyük e-ticaret pazarlarından alışveriş yapmamızın en büyük sebeplerinden biriside güven mekanizmasıdır. Alıcı ile satıcıyı güvenli ortamda buluşturan e-pazar yerlerinin temel amacı, güvenli bir alışveriş ortamı sağlamak ve her iki tarafa sorunsuz alışveriş garantisi vermektir. Bu güvenilir, büyük ve kurumsal e-ticaret firmalarının alması gereken bir takım sorumluluklar ve etik ticaret anlayışını yerine getirme vazifeleri de bulunuyor. Bu yüzden konumuza e-pazar üzerinden alınan dijital lisanslar açısından değerlendireceğiz.
Gerek şahıs gerek tüzel kişilikler olsun, sahte uygulama satmak ve sahte uygulama kullanmak bir suçtur fakat sahte olup olmadığı anlaşılmayan ve güven duyulan bir e-ticaret sitesinden alışveriş yapan bir tüketici suçlu durumuna düşemez. E-Pazar olarak hizmet veren e-ticaret firmaları, satıcılarını denetlemekle yükümlü ve müteselsilen sorumludurlar. Bu sebeple sahte olup olmadığı konusunda da satıcı ve aracı firmalar sorumludur.
Genellikle Windows gibi etkinleştirme koduna tabi dijital lisanslama opsiyonu sunan yazılımların illegal olup olmadığını anlamak güçtür. Microsoft, kendi web sitesinde kendilerinden satın alınması uyarısı yapsa da serbest piyasada bu şartların geçerli olması mümkün değildir. Microsoft’un yazılımları tüm dünyada her platformda satılabilmekte ve Microsoft’un bu uyarısı tavsiyeden öteye gitmemektir. Microsoft her halükarda zaten lisanslarını uzaktan kontrol edebilmekte ve lisansları iptal edebilmektedir.
Bununlarla beraber tüketicinin, ürünün illegal olduğunu öğrendiği anda satıcıya bunu bildirmesi lehine olacak, kötü niyet barındıran durumlar söz konusu olması halinde tüketici açısından hukuki süreç aleyhine işleyecektir. Kısaca özetlemek gerekirse, bu noktada tüketicilerin kurumsal bir işletmelerden aldığı ürünlerin kaçak ya da illegal olup olmadığını araştırmakla yükümlü olmadığı söylenilebilir. Özellikle üreticilerinde dijital lisanları fiziksel lisanslardan daha ucuza sattığı düşünüldüğünde tüketicinin en uyguna satın alması zaten temel menfaatidir. Ürünün sahte olması ve lisansın iptal edilmesi gibi durumlar söz konusu olduğunda ise zaman aşımı olmaksızın satıcıdan ve aracıdan ücret iadesi isteme hakkı bulunmaktadır.